Japon Akçaağacı - Acer palmatum

Japonya, Çin ve Kore ülkelerine özgü bir tür olan Japon akçaağaçları yapraklarının 5 parmaklı bir ele benzemesi sebebiyle (palma latince bir kelime olup avuç içi anlamına gelir) palmatum olarak türleri adlandırılmıştır. Bonsai tekniklerinin üzerlerinde kolayca uygulanabilmesi bu sanat için Acer palmatum'ları en çok tercih edilen türler arasına sokmuştur. Yaprak döken bir tür olan Japon akçaağaçlarının 100'den fazla alt varyetesi bulunmaktadır. Alt varyetelerinde yaprak şekillerinden renklerine, tohum şekillerinden sonbaharda edindiği renklere kadar bir çok farklılık vardır. Genellikle genç ağaçların gövdeleri yeşil ve kırmızı renktedir, ağaç yaşlandıkça renk griye ve kahverengiye dönmektedir.

Dış mekan bitkileri olan Japon akçaağaçları hava sıcaklığının -10°C'nin altına düştüğü durumlarda aşırı dondan korunmalıdırlar. Bunun dışında kışın uykuya geçmeleri dinlenmeleri ve bahara güçlü girmeleri açısından önemlidir.

Konumlandırma - Dış mekanda (ısıtılmayan ve hava akımı olan, gündüz ve gece sıcaklık farklılıklarının yaşanabildiği balkonlar bu tanıma dahildir) sert rüzgardan korunacak şekilde konumlandırılmalıdırlar. Direk güneş ışığı ince yapraklı varyetelerin yapraklarında yanmaya sebep olabilir. Bu sebeple özellikle güneşin tepede olduğu 3-4 saatlik zaman aralığında direk güneşten korunmalıdırlar. Bazı türler sera ortamında hızlı gelişim gösterirken bazı türler de yetersiz hava akımından dolayı sera ortamına olumsuz tepki verirler. Yapraklarının ince olması sebebiyle rüzgarın fazla sert olduğu durumlarda su kaybı çok hızlı olacak ve yapraklar kurumaya başlayacaktır. Bu sebeple özellikle ince yapraklı varyetelerin sert rüzgardan korunması önemlidir.

Sulama - Akçaağaç türleri genel olarak suyu severler. Bu sebeple toprağın çok kurumasına müsaade etmeden sulanmalıdırlar. Özellikle suyu kolay geçiren toprak karışımlarında (bkz. Bonsai Toprağı Rehberi) sulama bolca yapılabilir. Bahçe toprağı ya da torf gibi su tutan karışımlarda kök çürümesi hususuna dikkat edilmelidir. Bundan dolayı suyu çok tutan karışımlarda sık sulamadan kaçınılmalıdır. Özellikle akçağaçların yeni sürgünlerini uzatmaya başladığı ilkbahar başlarında ve havaların çok sıcak olduğu yaz ortalarında sulama konusuna ayrıca önem verilmelidir. Gerekirse günde birkaç kez sulama yapılmalıdır. Suyun pH'ının 6,5-7.0 arasında olması gerekir.

Gübreleme - Özellikle gelişimini tamamlamış türlerde yavaş salınımlı katı gübrelerin kullanımı ağacın ihtiyaç duyduğu elementlerin ve mikroelementlerin alınması açısından olumlu etkisi olduğu kanıtlanmış bir bilgidir. Gelişim aşamasında olan ağaçlar için ilk yaprakların sertleşmesi (yaprak üzerindeki kutikula tabakasının oluştuğu durumdur, yaprak biraz sertleşir ve rengi koyulaşır) ile gübrelemeye başlanabilir. Bu aşamadaki ağaçlar için ilkbaharda azot (N) oranı yüksek gübrelerin kullanılması yaprakların daha sağlıklı olmasına yardımcı olur. Sonbaharda gövde gelişimine ve ağaç sağlığına katkıda bulunmak için azotsuz ya da düşük azotlu gübreler kullanılabilir. Yüksek azotlu gübrelerin kullanıldığı durumlarda yaprak boyutları ve boğum mesafeleri artacağı için gelişmiş ağaçlarda kullanımına dikkat edilmelidir. Sıvı gübrelerin kullanılmasında tavsiye edilen dozajı aşmamak önemlidir. Küçük saksılarda köklerin ihtiyaç duyduğu en önemli şey sudur. Yüksek dozajlı sıvı gübreleme yapıldığında tuzluluk oranı artabilir ve bu ters osmoza sebep olarak kökleri kurutabilir.

Budama - Serbest gelişime bırakıldığında gövde ve dallar hızlıca kalınlaşacaktır. Ayrıca budanan yerlerden ya da odunsu dokudan kolayca sürgün verir. Yeni sürgünlerin uzamasına izin verin. 8-10 cm uzamadan sonra birkaç yaprak bırakılarak yeni sürgünler budanabilir. Kalın dalların budanması sonbaharda yapılmalıdır. Kalın dallar ağacın gelişim mevsiminde budanırsa kanama yapacaktır ve gücünü hayli azaltacaktır. Gelişimini tamamlamış ağaçlarda ilkbaharın başında oluşan ilk tomurcuklar patlamaya başlarken alınırsa daha kısa boğumlu yeni sürgünler elde edilecektir. Ancak bu işlem ağacın gücünü çokça azaltacağı için dikkatlice yapılmalıdır. Yaprak küçültme amacıyla yapılacak yapraksızlaştırma (bkz. Yaprak Küçültme) işlemi yazın başlarında yapılmalıdır.

Telle kolayca şekil verilebilir. Telleme için en uygun dönem ağaç uyanmaya başlamadan önceki kışın son dönemidir. Bu sayede tellemeyle verilebilecek zararlar ilkbaharın gelmesiyle kolayca onarılır. Ayrıca ağaç yapraksız olacağı için telleme daha kolay yapılır ve tomurcuklara ya da yapraklara zarar vermemiş olursunuz.

Saksı Değiştirme - Genç ağaçlar için en geç her iki yılda bir saksı değiştirilmelidir. Daha yaşlı ağaçlar için bu süre uzatılabilir. Kökler saksının duvarlarına yapışıp dönmeye başladığında saksı değiştirme zamanı gelmiş demektir. Birbirine dolaşan kökler taranarak açılır. Odunlaşmış ve sarkan kökler budanır. Ağaç tekrardan aynı saksıya dikilebilir. Su tutmayan iyi drenaj sağlayan topraklarda kolayca gelişimini sürdürür. Kök budaması rahatlıkla yapılabilir. Saksı değişimi için en uygun zaman tomurcukların oluşup şişmeye başladığı kış sonu dönemidir. Tomurcuklar patlayıp yaprak açtıktan sonra yapılacak saksı değişimi işlemi ağacın gücünü azaltacaktır.

Çoğaltma - Tohumdan kolaylıkla yetiştirebilirler. Sadece tohumların soğuklanma işlemi görmesi gerekir. Çelik yöntemiyle kolayca çoğaltılabilir. Havai köklendirme en çok tercih edilen yöntemlerden biridir.

İlaçlama - Japon akçaağacı türleri özellikle bitlere, tırtıllara, diğer küçük böceklere ve mantar hastalıklarına karşı hassastırlar. İlaçlamalar, özellikle yapraklar döküldükten sonra yapılmalıdır. Böylece kışın oluşabilecek mantar hastalıkları engellenmiş olunur. Ayrıca kışın sonlarına doğru da böcek ve mantar ilaçlaması yaparak ilkbahardaki korumayı sağlamanız gerekir. Ağaç yapraklıyken ilaçlama yapılması tavsiye edilmez. Çünkü yaprakları çok ince olduğu için yanma meydana gelebilir ve yaprak şekilleri bozularak kurur. İlaçlama yapılması çok zaruriyse tavsiye edilen dozajın altında ilaçlama yapılmalıdır. İlaçlama yapmadan önce birkaç yaprak üzerinde deneme yaparak zararı olmadığına bakılması, sonrasında tüm ağaca uygulama yapılması en emniyetli uygulama biçimi olacaktır.

fotoğraf: bonsai empire (artist: Walter Pall)

anahtar kelimeler: "bonsai sanatı", "bonsai nedir", "bonsai nasıl yapılır", "bonsai nasıl yaşar", "bonsaiye nasıl başlanır"

Bonsai Seika (bonsaiseika.com) sayfasında yayınlanan bütün yazılar birçok farklı kaynaktan derlenerek, yazarın sahip olduğu naçiz tecrübeler yazıya dökülerek hazırlanmıştır. İzinsiz ve onaysız kopyalanması, kaynak gösterilmeden alıntılanması yasaktır, emek hırsızlığıdır.

All the blog readings covered in Bonsai Seika (bonsaiseika.com) are the compilation of the information from various sources and the humble experiences of the author. It is not allowed to copy or cite without permission and citation. It is another form of plagiarism.