Sulama

Bonsailer küçük ve sınırlı bir alanda doğadaki ağaçlara nazaran daha az kökle hayata tutunurlar. Köklerin bu kısıtlı ortamda sağlıklı olması ve güçlü bir şekilde büyümesi ağacın da gelişimi açısından çok önemlidir. Köklerin bulunduğu ortamda olması gereken hava ve su dengesi bozulduğunda köklerin sağlığı bozulur ve bu durum ağaç üzerinde bazı semptomlarla kendisini gösterir ve ağacımızın sağlığı da zamanla azalır. Az sulama ile köklerin ihtiyaç duyduğu su sağlanamazken çok sulama ile de köklerin ihtiyaç duyduğu hava yok olur. Bu iki durumda da kökler ve dolayısıyla ağacımız olumsuz etkilenir. Bu sebeple doğru sulama bonsailerin sağlıkla yaşamaları için öğrenilmesi gereken en önemli unsurdur.

Sığ bir saksıda, az miktar kökle yaşama tutunmak bir bonsai için çok kolay değildir. Doğada ağaçlar derinlere kök salarak nemli topraklara ulaşırlar ve hem besin hem nem ihtiyacını karşılayabilirler. Ancak normal bir saksıdan bile daha dar bir alanda ihtiyacı olan nem ve besine ulaşmak bir bonsai için çok zordur. Dolayısıyla doğru sulama ile bonsainin sağlıklı kalması sağlanmalıdır. Aynı şekilde bu sınırlı alanda doğru toprak karışımı kullanarak ağacın en yüksek verimle yaşamasıyla iyi bir bonsai elde edilebilecektir.

Az sulama ile kökler kuruyabilir ve bonsainiz ölebilir. Aynı şekilde aşırı sulama ile kökler çürüyebilir, mantar oluşabilir ve bonsainizin sağlığı bozulabilir.

Hep bahsedildiği gibi bonsainiz için kullandığınız toprak karışımı çok önemlidir. Bir çok farklı toprak bileşenlerini (doğal taşlar, çakıllar dahil) deneye deneye yıllar sonra hangi ağaç türü için hangi toprak karışımının sizin için en iyisi olduğunu öğreneceksiniz. Bu toprak karışımlarının içerikleri bonsai sanatçılarına göre çok farklı olsa da hepsinin suyu çok iyi drene ettiği ve havadar kaldıklarını biliyoruz. Sağlıklı sulama için de bu iki husus çok önemlidir. Bonsainizi suladığınızda su toprak karışımınızdan kolayca süzülüp saksınızın deliklerinden akıp gitmelidir. Toprak karışımınız kapasitesi kadar suyu emip yavaşça bu suyu nem olarak ortama geri verecektir. Dolayısıyla kökler için sağlıklı ve nemli bir ortam oluşmuş olacaktır. Ayrıca fazla su toprağınızı cıvıklaştırıp çamurlaştırmayacak, ya da saksının dibinde toplanıp köklerin suyun içinde yüzmesine imkan vermeyecektir. Eğer böyle olursa çok kısa zamanda kökler çürüyüp ağacı ölüme götürecektir. Aynı zamanda birçok hastalık ve böcek türü de ortaya çıkıp bonsainizin ölümünü hızlandıracaktır.

Bonsailerin sulanma sıklığı toprak yapısına, saksı boyutuna, ağaç cinsine, ağacınızın boyutuna, bonsainizin bulunduğu konuma ve mevsime göre değişiklik gösterir. Dolayısıyla bonsailer şu sıklıkta şöyle sulanmalıdır demek doğru olmayacaktır. Ünlü bir bonsai ustası, doğru sulamanın ortalama 7 yıllık tecrübeyle öğrenilebileceğini, yetenekli ve kolay öğrenen kişiler için bu sürenin 5 yıl olduğunu söylemiştir. Her ne kadar bu söylem abartılı gibi görünse de ilk bonsailerinizin kökleri çürüdüğünde, yaprakları buruşup renk değiştirdiğinde, çok çabuk hastalanıp böceklendiğinde ya da kolayca kuruduğunda bunun doğruluk payının hayli yüksek olduğunu göreceksiniz. Burada başlangıç seviyesindeki bonsai sanatçıları için şu öneri yapılabilir; öncelikle kolay kuruyan, çok su tutmayan toprak karışımı kullanın, sonrasında ise çok sık sulamayın. Toprağın kurumasını bekleyin. Kurudukça sulayın. Çok sulamanın zararı az sulamadan fazladır ve bir çok ağaç türünün az sulamaya toleransı daha fazladır. Yaprakların renginden ve duruşundan zamanla bonsainizin suya ihtiyacı olup olmadığını anlamaya başlayacaksınız.

Bonsailerin sulanma sıklığını etkileyen en önemli faktör hava sıcaklığıdır. Sıcaklıklar arttıkça sulanma sıklığı günde üçe kadar çıkabilir. Havaların çok soğuduğu kış aylarındaysa sulama sıklığı ayda bire kadar inebilir. Sulama sıklığını etkileyen bir diğer etken saksı içindeki kök miktarıdır. Kökler ne kadar fazlaysa su tüketimi daha fazla olacaktır, dolayısıyla toprak daha hızlı kuruyarak sulamaya ihtiyaç duyacaktır. Toprak karışımının su tutma kapasitesi, havalanma kabiliyeti de sulamayı etkileyen bir diğer unsurdur. Su tutma kabiliyeti yüksek karışımlarda sulama sıklığı daha az olacaktır.

Sulama yaparken dikkat edilmesi gereken diğer önemli unsur da ağaç türüdür. Örnek olarak karaağaçlar çok fazla suya ihtiyaç duyarken çam türleri bu kadar fazla sudan çabuk etkilenecek ve yavaş yavaş ölmeye başlayacaktır. Karaağaç gibi çok su seven türlerde su tutma kapasitesi daha yüksek toprak karışımları tercih edilmesi gerekirken daha az suya ihtiyaç duyan türlerde su tutma kapasitesi daha düşük karışımlar kullanılmalıdır. Böylece doğru toprak karışımı ile sulamanın da doğru yapılabilmesine olanak sağlamış olursunuz.

Bonsai toprak karışımlarındaki organik materyaller suyu daha çok emip daha çabuk yapısal değişikliğe uğrayacağından sulama rutinini çok etkiler. Dolayısıyla toprak karışımındaki organik materyal oranını belli bir seviyede (%40'ın altında) tutmak en iyisi olacaktır. Akadama gibi kolay parçalanan türler de toprak karışımlarında su tutma kapasitesini zamanla değiştireceği için sulama konusunda bu konuya da dikkat edilmelidir.

Bonsailerinizi suladıktan sonra bütün suyun süzülmesini bekleyin. Saksı tabağında su birikmesine izin vermeyin. Yoksa kökleri çürür.

Sulama yapıldıktan sonra genellikle birkaç dakika bekleyip ikinci bir sulama yapmak iyi olacaktır. Bu sayede ilk sulamada suyu tam kapasitesinde emmeyen toprak ikinci sulamada ihtiyacı olan suyu alabilecektir. Ayrıca sulamadan sonra suyun saksıdan akıp gitmesine izin verilmelidir. Eğer bir saksı tabağı kullanılıyorsa bunun kesinlikle kuru kalması çok önemlidir. Bonsai saksınız suyun içinde durmamalıdır. Sulamadan sonra içindeki tüm su süzüldükten sonra saksı tekrar tabağa yerleştirilebilir.

Peki, doğru sulama nasıl yapılmalıdır? Öncelikle sulama yapacağınız ağaç türüne göre ağacınızın ne kadar suya ihtiyaç duyduğuna karar verin. Bundan sonra toprağını üstten birkaç santim derinliğe kadar kontrol ederek saksı içindeki nem durumunu kontrol edin. Bunun için dondurma çubuğu gibi tahta çubuklar da kullanabilirsiniz. Böyle bir çubuğu saksı toprağına saplayın ve sulama yapmadan önce çubuğu çıkarın. Kuruysa sulama yapabilirsiniz. Sulama yaparken de suyun toprağı süpürmemesi için yağmurlama yapan başlıklar kullanmanız daha sağlıklı olacaktır. Mümkün olduğunca ağacın yapraklarını ıslatmadan sadece toprağın üstünden bolca sulama yapılmalıdır. Toprağın kuru hiç bir yeri kalmamalı ve fazla su saksıdan kolayca akabilmelidir. Kuru hiç bir yer kalmaması konusunda emin olabilmek için ilk sulamadan birkaç dakika sonra tekrar sulama yapabilirsiniz. Sulama yaparken ağacınızın yapraklarını ıslattığınızda bakteri, mantar ve diğer zararlıların nemli yüzeyde yayılması daha kolay olduğu için bu konuda problem yaşayabilirsiniz.

Tatile çıktığınızda ya da uzun süre evde durmayacağınız zamanlarda bonsailerinizin sulanması için sıkı önlemler almalısınız. Unutmayın ki bonsainiz susuz kaldığında ölecektir. Bunun için bir komşunuzdan yardım isteyebilir, otomatik sulama sistemi kurabilir ya da tatilinizi iptal edebilirsiniz.

Yağmur ve Bonsai

Her ne kadar yağmur suyu bonsainiz için çok faydalı olacaksa da sürekli yağan yağmur bonsainizin toprağının kurumasına izin vermeyecektir ve bu da bonsainiz için iyi bir durum değil. Dolayısıyla bu durumda onu sürekli yağan yağmurdan korumak adına toprağının kuruyabileceği örtülü bir yere alabilirsiniz. Böyle bir imkanınız yoksa saksının altına bir takoz koyarak suyun saksıdan kolayca akmasını sağlayabilirsiniz. Sağanak yağmur da çok kısa süre yağacağından dolayı bonsai toprağının üst kısmını ıslatıp alt kısmının kuru kalmasına sebep olabilir. Bu durumda yağmur sizi aldatmamalı, sulamanıza kaldığınız yerden devam etmelisiniz.

anahtar kelimeler: "bonsai sanatı", "bonsai nedir", "bonsai nasıl yapılır", "bonsai nasıl yaşar", "bonsaiye nasıl başlanır"

Bonsai Seika (bonsaiseika.com) sayfasında yayınlanan bütün yazılar birçok farklı kaynaktan derlenerek, yazarın sahip olduğu naçiz tecrübeler yazıya dökülerek hazırlanmıştır. İzinsiz ve onaysız kopyalanması, kaynak gösterilmeden alıntılanması yasaktır, emek hırsızlığıdır.

All the blog readings covered in Bonsai Seika (bonsaiseika.com ) are the compilation of the information from various sources and the humble experiences of the author. It is not allowed to copy or cite without permission and citation. It is another form of plagiarism.